دوره نفاس بعد زایمان
حدودا ۴ الی ۶ هفته بعد از زایمان طول می کشد تا وضعیت مادر به دوران قبل از بارداری برگردد و فرصت لازم است که دستگاه تناسلی مادر خود را ترمیم کند در طی این دوران نیز مراقبت های ویژه ای باید رخ دهند تا از بعضی حوادث مانند عفونت بخیه و خونریزی و ترشحات بودار که ناشی از عفونت ثانویه است جلوگیری کنیم.خیلی از مادران با شیردهی مشکل دارند و اموزش های بعد از زایمان را نمی دانند می توانند در طی این راه از مامای همراه بهره ببرند تا نه تنها قبل از زایمان از تکنیک های کاهش درد و حمایت های عاطفی ان استفاده کنند بلکه بعد از زایمان می توانند از علم و اموزش ها و کمک های شایان ان نیز استفاده کنند.
در بعد از زایمان از شکم بند و بتادین و لامپ های حرارتی استفاده می شود. با انجام نکات بهداشتی بعد از زایمان می توان تا حدود زیادی از عوارض بعد از زایمان جلوگیری کرد. شیردهی تاثیر به سزایی برای برگشت رحم به وضعیت طبیعی و کاهش خونریزی و کاهش وزن برگشت به اندام اولیه دارد.
بعد از زایمان جنین چه اتفاقاتی برای مادر می افتد؟(از خروج جنین تا 4 ساعت بعد از زایمان) مراقبت ها (علائم حیاتی سرم تراپی ماساژ رحمی دوختن اپی زیاتومی شیردهی به نوزاد و در صورت خونریزی و… چه اقداماتی انجام می شود؟
بازگشت به وضعیت غیر حامله اندکی پس از زایمان اغاز می شود.همان طور که می دانید درزایمان طبیعی شکل واژن و مدخل واژن تغییر پیدا می کند پس بعد از زایمان اندازه واژن ومدخل واژن کاهش می باید اما این ابعاد به وضعیتی قبل از زایمان کردن برنمی گردد.پس برای بازگشتن به حالت طبیعی بعد از زایمان نیازمند زمان هستیم.
استراحت بعد از زایمان
معمولا 4 الی 6 هفته طول می کشد تا بدن زائو به حالت طبیعی بعد از زایمان برگردد پس حدودا 40 روز طول می کشد.در این فاصله مادران پس اززایمان باید استراحت کنند تا شرایط طبیعی قبل از زایمان تا حدودی برگردد. این دوره یعنی دوره نفاس بلافاصله بعد از خروج جفت شروع می شود و حدودا 6طول می کشد. حالا می خواهیم بدانیم چه اتفاقاتی برای مادر بعداز زایمان جنین رخ می دهد؟
پس همان طور که در بالا گفته شد ابعاد واژن به حالت طبیعی قبل از زایمان بر نمی گردد اما می توان با انجام ورزش کگل که ماما ها بعد از زایمان به مادر اموزش می دهند تاحدود بسیار بالایی واژن را تقویت و قوی کرد.
معمولا پس از زایمان واژن خشک می شود و خشکی واژن یکی از مشکلاتی هست که بعداززایمان برای مادران رخ می دهد اما مادران نباید نگران باشند وقتی واژن بعد از زایمان زخم ودردناک می شود حدودا 12 هفته طول می کشد تا بهبودی حاصل شود. بعد از زایمان به دلیل شیردهی به نوزاد قاعدگی رخ نمی دهد بعد ازاتمام شیردهی به دلیل ترشح هورمون استروژن خشکی واژن از بین می رود.
بعد اززایمان طبیعی حدودا 24ساعت بعد از زایمان طول می کشد تا ازبیمارستان مرخص شد.بعد از زایمان به دلیل جلوگیری از خونریزی بعد از خروج جفت بلافاصله سرم تراپی رخ می دهد و در سرم داروی اکسی توسین یاهمان امپول فشار به زبان عامیانه می ریزند تا اصطلاحا رحم جمع شود و اتونی و شل شدن ان بعد از زایمان جلوگیری شود.دراین حین اگر مامای همراه داشته باشید می تواند شما را در این زمان یاری دهد. بعد از خروج جفت مامای شما یا مامای همراه شروع به ماساژ درمانی رحم شما می کند این عمل تاحدودی درد دارد و مادران از انجام این عمل جلوگیری میکنند و دست مامای خود را می گیرند و مانع عمل او می شوند. اما باید اگاه باشند اگر ماساژ رحم صورت نگیرد این عمل باعث باقی ماندن لخته های خونی و اتونی و شل شدن رحم می شود که خطر خونریزی بسیار فراوان و مرگ را به دنبال دارد.برای جلوگیری از این رویداد مامای بخش و یا مامای همراه این عمل یعنی مساژ درمانی رحم را انجام می دهند پس به مادر توصیه می شود هرگزمانع انجام این عمل نشوند و به فکر خود ومادرنوزادخود باشند.
همچنین یک ساعت بعد از زایمان هر 15 دقیقه یکبار علائم حیاتی مانند فشارخون نبض و دمای بدن با استفاده از دماسنج و تعداد تنفس گرفته می شود. در ساعت دوم گرفتن علائم حیاتی توسط پرستار بخش صورت می گیرد و این عمل هر نیم ساعت صورت می گیرد تداوم گرفتن علائم حیاتی بدین منظور می باشد زیرا به دلیل خونریزی مخفی فشارخون کم می شودبه این دلیل باید مریض را تحت مراقبت قرار داد. اگر زایمان طبیعی صورت بگیرد و احتیاج به برش اپیزیاتومی در مدخل واژن داشته باشیم مامای عامل زایمان شروع به دوختن اپی زیاتومی می کند و مراقبت هایی بابت اپی زیاتومی وجود دارد که در ادامه مطلب به ان می پردازیم.
مراقبت های بعد از زایمان سزارین
بعد از زایمان سزارین اگر مشکلی پیش نیاید 48 ساعت طول می کشد تا ترخیص زایمان صورت گیرد.سایرمراقبت ها مثل چک کردن علائم حیاتی و سرم تراپی و…نیزدرمراقبت های بعد اززایمان سزارین صورت می گیرد.بخیه زیر شکم ممکن است درد ناک باشد و حتی با عطسه کردن و سرفه کردن باعث فشار به بخیه های زیر شکم شود و برای مادران غیر قابل تحمل باشند ولی بهتر است در صورت درد ها محل بخیه را همانطور که در رختخواب هستید با یه دستمال حین سرفه و عطسه بگیرید.پس از زایمان سزارین به دلیل لخته شدن خون و ترومبوز وریدی حتمابهمادران توصیه میشود ازجوراب مخصوص ان یا همان جوراب واریس استفاده کند. همچنین بهتر است به دلیل پیشگیری از این موضوع یعنی لخته شدن خون و ترومبوز ان روزی چندین مرتبه در منزل به کمک همراه قدم زد هرچند که بعد از زایمان سزارین به دلیل درد بعد از زایمان برخلاف زایمان طبیعی بسیار دشواراست اما میشود از همراهتان کمک بگیرید.
حمام کردن ازچه زمانی بعداز عمل سزارین می توان انجام داد؟
با توجه به نظرپزشک جراح عمل حمام رفتن بستگی به توصیه ایشاندارد امامعمولا بعد از انجام زایمان سزارین پزشک به بیمار خود می گوید که سه روز بعد به حمام برود و با لیف تمیز و نویی که قبلا هم ضدعفونی کرده باشد محل بخیه را با شامپو بچه و اب گرم بشوید. این عمل حمام کردن نه تنها باعث ترمیم زخم و بخیه می شود بلکه به دلیل استفاده از اب گرم می تواند ارامبخش نیز باشد.
همچنین بخیه های مادرانی که سزارین کردند 1 هفته الی 10 روز بعد از زایمان کشیده می شود. بهتر است برای بهداشت ان را روزانه با اب جوشیده و بتادین شست و شو دهند و ان را با لامپ های حرارتی و یا سشوار و دستمال نخی تمیز خشک کنند.
رعایت بهداشت بعد از زایمان طبیعی
مواردی که بعد از زایمان طبیعی به مادران توصیه می شود:
- تا 40 روز از نزدیکی جنسی و مقاربت پرهیز کنند.
- دربیمارانی که برش اپی زیاتومی داشتند و بخیه دارند از اب جوشیده به علاوه بتادین یا اب جوشیده به علاوه نمک جهت شستشوی بخیه هایشان استفاده کنند.میتوانند یک تشت تمیز را پر ازاب جوشیده و بتادین کنند و روزانه ده دقیقه الی 15 دقیقه در این تشت بنشینند.
- بخیه های اپی زیاتومی زایمان طبیعی نیازی به کشیدن ندارند و خود به خود جذب می شوند.
- می توان برای تسکین دردو خشک کردن بخیهاز لامپ های حرارتی وباد سشوار و یا از داروی استامینوفن ساده استفاده کرد.
- بعد از ترخیص حداقل یک روز در میان دوش بگیرید.
- درصورت امکان لباس زیر یا شورت نپوشید و بعد ازدستشویی حتما خود را خشک کنید و دردستشویی خود را از جلو به عقب بشویید.
- غذاهای ملین و فیبر دار بخورید تا اجابت مزاج راحت داشته باشید یبوست نگیرد زیرا امکان پارگی بخیه های محل اپی زیاتومی وجود دارد.
- برای برگشت به وزن قبل ازدوران بارداری حتما ورزش و پیاده روی روزانه داشته باشید.
- نوزادخود را به طور مرتب و متناسب با نیاز نوزاد علی الخصوص شب ها شیر بدهید. عمل شیردهی مناسب را مامای همراه تان بعد از زایمان می تواند به شما اموزش دهد.چرا که عمل شیردهی در برگشت رحم به حالت اول موثر است ومیزان خونریزی بعد از زایمان را کم می کند.همچنین در رشد مغزی نوزادتان موثر است. با عمل شیردهی می توانید در کاهش وزن و برگشت به وزن قبل از حاملگی زودتربه نتیجه مطلوب برسید.
- لباس زیر خود را روزانه تعویض کنید و با سایر لباس ها بشویید و معرض افتاب قار دهید و سپس با اتو خشک کنید.
- اگر درد محل اپی زیاتومی مداوم و پایدار بود به هماتوم یا خونریزی داخل بافتی مشکوک شده و باید به پزشک مراجعه کرد.
- در صورت مشاهده خارش و ترشح بودار و یا خونریزی بیش از حد طبیعی از محل بخیه ها حتما به درمانگاه مراجعه کنید.
- استفاده از شکم بند بعد از زایمان:استفاده از شکم بند بعد از زایمان به مادران توصیه می شود چرا که باعث می شود شکم به حالت قبل از زایمان دراید و فرم مناسبی بگیرد. باعث صاف و یک دست شدن شکم و ستون فقرات که به داخل رفته اند و باعث لوردوز کمری می شند را صاف کرد.همچنین یکی دیگر از مزایای استفاده از شکم بند به این صورت است که مانع رشد چربی های اضافی در ناحیه شکم می شود و حتی بعد از زایمان ورم رحم را تا حدود زیادی کاهش می دهد.مادران می توانند یک روز بعد از زایمان از شکم بند استفاده کنند واین عمل را تا 9 ماه بعد نیز ادامه دهند.نه تنها در زایمان طبیعی بلکه بعد از زایمان سزارین برای محکم شدن بخیه های سزارین و عضلات شکم به مادران استفاده از شکم بند توصیه می شود.
- طرز نشستن بعد از زایمان طبیعی:بهتر است مادران بعد از انجام زایمان طبیعی روی یک بالش بنشینند واز کیسه یخ روی بخیه ها جهت تسکین درد استفاده کنند.
همان طور که گفتیم بعد از زایمان مراقبت هایی دارد و اموزش هایی وجود دارد که مادران باید از انها بهره ببرند بهترین روش این است که شما مامای همراه داشته باشید و برای داشتن ان در روز زایمان از اوایل بارداری تحت نظر مرکز مشاوره و خدمات مامایی باشید و برای بهره بردن از مامای همراه یا همپای مادر در این مرکز مشاوره درخواست خود را مطرح کنید.
منبع این مقاله
بارداری و زایمان ، ویلیامز ، ویلیامز ، دکتر بهرام قاضی جهانی ، انتشارات گلبان
سرویس همپای مادر که توسط تیم نوکو راه اندازی شده به صورت آنلاین و شبانه روزی به خدمت رسانی به مادران باردار ، تازه زایمان کرده و دارای فرزند تا ۲ سال می پردازد.
