زایمان های غیر طبیعی شامل خروج غیر طبیعی جنین و جفت آن می باشد. خروج جنین که درموارد دیستوشی شانه ،بریچ ( پایین بودن ته جنین در کانال زایمانی) و اکسی پوت خلفی و ماکروزومی ( درشت بودن جنین )باعث وضعیت و پوزیشن غیر طبیعی برای انجام انجام زایمان طبیعی می شود که ماما یا پزشک مربوطه با استفاده از مانور ها و دستگاه ساکشن و فورسپس اقدام به انجام زایمان طبیعی می کند در غیر این صورت بیمار جهت سزارین اماده می شود.
در موارد چسبندگی و خونریزی غیر طبیعی پس از خروج جفت پزشک با استفاده از روش دستی برای خروج جفت انجام مانورها جفت را خارج میکند اما بعد از خروج جفت و خونریزی و آتونی یا شل شدن رحم پزشک با استفاده از سرم درمانی و دارو و ماساژ دستی جفت از خونریزی زیاد بعد از زایمان جلوگیری میکند.
زایمان های غیر طبیعی
زایمان مراحل مختلفی دارد که هر کدام از این مرحله ها باید صورت گیرند تا عمل زایمان صورت گیرد حالا اگر هر کدام از این مرحله ها صورت نگیرد و یا با وقفه طولانی مدت و یا غیر طبیعی باشند منجر به لیبر(درد) غیرطبیعی می شود و یا حتی ممکن است منجر به زایمان های غیر طبیعی شود.درادامه مراحل زایمان زایمان طبیعی را توضیح می دهیم :
مراحل زایمان طبیعی:
برای انجام زایمان طبیعی باید دهانه رحم یا سرویکس به اندازه ی 10 سانتی متر باز شود و همین دهانه رحم به اندازه کاغذ نازک شود که به این عمل به اصطلاح افاسمان می گویند اگر هر یک از موارد فوق به درستی انجام نشود امکان زایمان وجود ندارد. علاوه بر وجود لگن مناسب با اندازه های طبیعی برای زایمان جنین باید انقباض های قدرتمند و منظم و پشت سر هم برای راندن جنین به کانال زایمانی وجود داشته باشد اگرچه در نظر بسیاری از مادران باردار این درد ها غیر تحمل هستند اما روش های کاهش درد غیر دارویی مختلفی در این باره وجود دارد که اگر در حین لیبر(اتاق درد)مامای همراه یا همپای مادرداشته باشیم با انجام تکنیک های ضد درد کمک فراوانی به مادران باردار می کند.
مرحله اول زایمان به دو فاز تقسیم می شود:
- فاز نهفته : در این فاز دهانه رحم تا 3 سانتی متر باز می شود و روند قیفی شدن دهانه رحم یا سرویکس که همان نازک شدن دهانه رحم می باشد رخ می دهد.
- فازفعال : بعد از 3 الی 5 سانتی متر باز شدن دهانه رحم این فاز شروع می شود و انقباضات قدرت بیشتری پیدا می کنند که در ادامه با بازشدن دهانه رحم به اندازه 10 سانتی مرحله دوم لیبر(درد) که عمل خروج جنین صورت می گیرد یا به اصطلاح زایمان صورت می گیرد بعد از زایمان جنین جفت نیز خارج می شود.
در مرحله دوم باید حتما بعد از انجام انگاژمان یا همان ورود سر به لگن و فیکس شدن و ثابت شدن ان در لگن صورت بگیرد و بعد ازان نزول سرجنین در کانال زایمانی رخ بدهد و سر در مجرای زایمان پایین بیاید که عمل زایمان صورت گیرد.
بعد از انگاژمان و نزول جنین به کانال زایمانی سر ان باید خم شود طوری که چانه جنین با قفسه سینه تماس داشته باشد و این حالت باعث فشار لگن به سر جنین می شود که چرخش داخلی در این موارد رخ می دهد در این حال سرجنین باز به عقب خم می شود و از مدخل واژن بیرون می زند طی این روند چرخش خارجی جنین رخ می دهد وخروج جنین صورت می گیرد.
حالا اگر در هریک از این مراحل زایمان اختلال ایجاد شود زایمان های غیر طبیعی رخ می دهد که در ادامه با انواع زایمان های غیر طبیعی که خطرات زیادی برای مادر و نوزاد به همراه دارد.مادران باردارمعمولا قبل از انجام زایمان در مرکز مشاوره و خدمات مامایی درباره انجام یا عدم انجام زایمان طبیعی مشورت می کنند و درباره عوارض و فواید زایمان طبیعی اگاهی لازم به مادران در مرکز مشاوره داده می شود.
زایمان های غیر طبیعی:
زایمان بریچ:
همان طور که می دانید در زایمان طبیعی باید سر جنین پایین باشد و اول از همه وارد مجرای زایمانی شود و ته جنین که شامل کفل ها و پاهای نوزاد می باشد در بالای رحم قرار دارد اما در این نوع زایمان که به ان بریچ نیز می گویند به جای این که سر پایین باشد ته جنین (کفل هاو پاها) اول از همه وارد کانال زایمانی می شود و خروج صورت می گیرد که دراین حالت مامای عامل زایمان با انجام مانور های لازم کمک به زایمان می کند اما عوارض زیادی در طی انجام زایمان بریچ وجود دارد که باعث می شود اسیب هایی به جنین و پرینه مادر و باعث پارگی عضله کف لگن مادر می شود.
عوامل مستعد کننده نمایش بریچ عبارتند از:
لیبر پره ترم: در لیبر پره ترم چون درد زایمانی زودتر از موعد شروع می شود و جنین کوچک تر از سن کامل حاملگی می باشد جنین چرخش لازم برای سفالیک بودن را ندارد بنابراین این چرخش که معمولا تا هفته 32 رخ می دهد در زایمان زودرس اتفاق نمی افتد و قطب سر جنین بالا و ته جنین در پایین است بنابراین در زایمان زودرس نمایش بریچ افزایش می یابد.
حجم غیر طبیعی مایع امنیوتیک: وقتی مایع امنیوتیک زیادتر از حد نرمال خودش می شود یا این حالت به اصطلاح پلی هیدرامنیوس می باشد باعث چرخش و حرکات بیشتر جنین میشود که در این حالت احتمال نمایش بریچ بیتر از قبل خواهد شد.
شل شدن رحم به علت حاملگی های متعدد: که فضای زیادی برای چرخش غیر طبیعی جنین وجود دارد.
سربزرگ جنین یا هیدروسفالی و همچنین نداشتن قسمتی ازکاسه سر که اننسفالی نامیده می شود در ناهنجاری های جنینی
چندقلویی: در این موارد چند جنین وجود دارد که ممکن است یک جنین نمایش سر یا سفالیک داشته باشد و جنینی دیگربا نمایش بریچ وارد کانال زایمانی شود.
سابقه ی زایمان بریچ: که امکان تکرار این موارد وجود دارد.
نمایش شانه: در این حالت محور جنین با محور طولی مادر به صورت عرضی می باشد و اصلا امکان زایمان طبیعی وجود ندارد بنابراین ممکن است با انقباضات شدید رحم پاره شود پس پزشک قبل از شروع شدن انقباضات بیمار را جهت سزارین اماده می کند.
ماکروزومی جنین: ماکروزومی جنین به حالتی اطلاق می شود که جنین بزرگتر از اندازه طبیعی نسبت به سن حاملگی می باشد و برای زایمان طبیعی و عبور از مجرای زایمانی بزرگتر از حد می باشد معمولا پزشک با انجام مانور و اپی زیاتومی عمل زایمان را انجام می دهد مگر در مواقغی که جنین وزنش بیشتر از 4500 گرم می باشد. جنین ماکروزومی بیشتر در مادرانی که مبتلا به دیابت بارداری یا مزمن هستند بسیارزیاد مشاهده می شود.
دیستوشی شانه: وقتی زایمان سر صورت می گیرد باید 60 ثانیه بعد از خروج سر زایمان تنه و بدنه جنین نیز صورت گیرد اما درموارد دیستوشی شانه زایمان بدنه و تنه صورت نمیگیرد درواقع مانع زایمان طبیعی شانه ها هستند که بزرگ می باشند یا اینکه لگن مناسب برای خروج جنین نداریم که در این حالت پزشک یا مامای عامل زایمان با انجام مانور هایی مانند مک رابرتز و روبین و وودز به خروج شانه ها و انجام زایمان کمک می کنند در این موارد اپی زیاتومی نیز داریم.
وضعیت اکسی پوت خلفی یاop: معمولا انجام زایمان طبیعی باید اکسی پوت یا همان فونتانل پس سری که قسمت نرم پس سر اندازه 1 الی 2 سانتی مترمی باشد نسبت به لگن در شرایط قدامی یا بالا باشد اما دراکسی پوت خلفی زایمان طبیعی خیلی سخت یا به ندرت صورت می گیردکه در این حالت زایمان طبیعی صورت نمی گیرد.
با پوزیشن های غیر طبیعی امکان زایمان طبیعی با شرایط عادی وجود ندارد و ماما و پزشک با استفاده از مانور ها و دستگاه های ساکشن و فورسپس اقدام به خروج نوزاد می کند.
در این شرایط با شرکت در کلاس های امادگی برای زایمان که در مرکزهای مشاوره و خدمات بارداری ارائه می شود برای مادر اموزش زایمان طبیعی صورت می گیرد و فرد دوره دیده که اموزش زایمان طبیعی را در دانشگاه گذرانده مادر را با شرایط عادی و غیر طبیعی زایمان اشنا می سازد که در صورت مواجه شدن با شرایط غیرطبیعی زایمان مادر دچار سردرگمی و ترس نشود.
حالت های بالا مانند ماکروزومی بریچ op در مواقع خروج جنین یا زایمان جنین باعث زایمان های غیر طبیعی می شود اما معمولا زایمان های غیر طبیعی سخت خونریزی فراوان و اتونی یا شلی رحم وجود دارد که معمولا در موارد چسبندگی جفت این خونریزی بسیار زیاد می باشد.
پروتکل خونریزی پس از زایمان
در این شرایط با توجه به پروتکل خونریزی پس اززایمان پزشک با داروهایی مانند اکسی توسین مترژن و یا همان متیل ارگونوین وسرم درمانی و ماساژ رحمی از خونریزی زیاد پس از زایمان جلوگیری می کند. بسیاری از مادران بعد از زایمان با ماساژ رحمی مخالفت می کنند چون درد زیادی دارد اما باید بدانند انجام این ماساژ باید برای جلوگیری از خونریزی و حتی مرگ الزامی است پس نباید از انجام ماساژ رحمی دوری کرد.
منبع :
بارداری و زایمان ، ویلیامز ، ویلیامز ، دکتر بهرام قاضی جهانی ، انتشارات گلبان
سرویس همپای مادر که توسط تیم نوکو راه اندازی شده به صورت آنلاین و شبانه روزی به خدمت رسانی به مادران باردار ، تازه زایمان کرده و دارای فرزند تا ۲ سال می پردازد.
