تهران چهار گسل اصلی و با خطر زیاد و تعدادی نیز گسل فرعی و یا گسلهای زیر سطحی دارد. در اطراف و داخل شهر تهران گسل‌های متعددی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به این گسل ها اشاره کرد :

• گسل‌ مشا
• شمال تهران
• نیاوران
• تلوی پائین
• محمودیه
• شیان و کوثر
• شمال ری
• جنوب ری
• کهریزک
• گرمسار
• پیشوا
• پارچین
• شاه‌آباد
• نارمک
• داودیه
• عباس‌آباد
• باغ فیض
• قصرفیروزه

میزان فعالیت، طول و مکانیزم حرکت گسل از ویژگی‌های مورد توجه در ارزیابی خطر زمین لرزه در هر گسل هستند. معمولاً هر چه طول گسل بیشتر باشد امکان ایجاد زمین لرزه بزرگتری در آن در نظر گرفته می‌شود.

گسل‌های طولانی غالباً از چند قطعه تشکیل می‌شوند و در زمین لرزه‌های مختلف قطعات تشکیل دهنده گسل گاه به صورت مجزا و گاه به صورت گروهی گسیخته می‌شوند.
با توجه به روش‌های به کار رفته در تشخیص گسل‌ها و تعیین مشخصات آنها، معمولاً در مواردی نظیر در نظر گرفتن طول کلی گسل‌ها، قطعه‌بندی و گاه حتی وجود گسل اختلاف نظرهای جدی و اساسی بین زمین شناسان به وجود می‌آید.

ممکن است عارضه‌ای که توسط بعضی زمین شناسان به عنوان گسل معرفی شده در مطالعات افراد دیگر گسل محسوب نشود.

گسل زیرسطحی چیست ؟

گاه بعضی از گسل‌ها به دلایل مختلف نظیر نداشتن عوارض سطحی عمده یا در اثر فعالیت های عمرانی پوشیده هستند که به آن‌ها گسل زیرسطحی گفته می‌‌شود.این گسل‌ها معمولاً با روش‌های ژئوفیزیکی شناسایی می‌شوند.

گسل غیرفعال چیست ؟

معمولا هرچه گسل جوان‌تر باشد میزان خطر ناشی از آن بیشتر می شود و در گسل‌هایی که در مدت‌ طولانی فعالیت نداشته‌ اند خطر زلزله کمتر است و گسل غیرفعال نامیده می‌شود.

تفاوت کلمات «شدت» و «بزرگی» در زلزله در چیست؟

برای درک تفاوت بین بزرگی و شدت زمین‌لرزه باید بدانیم که هر زلزله دارای یک بزرگی خاص است که براساس امواج ثبت شده در دستگاه‌های ثبت حرکات زمین لرزه در ایستگاه‌های دور و نزدیک به مرکز آن تعیین می‌شود، اما همان زمین‌لرزه در نقاط مختلف شدت‌های لرزه‌ای مختلفی ایجاد می‌کند که بر اساس نحوه درک تاثیر تکان‌ها توسط افراد و یا میزان خسارات وارده به تأسیسات و ساختمانها در محل مورد نظر تعیین می‌شود. معمولاً در فواصل نزدیک به مرکز یا گسل مسبب، زمین‌لرزه دارای بیشترین شدت است و به تدریج با افزایش فاصله از شدت زمین‌لرزه کاسته می‌شود.

در جریان زمین‌لرزه بم که بزرگی آن ۶/۶ بود، شدت زمین‌لرزه در خود شهر بم ۸تا۹ مرکالی (اصلاح شده) برآورد شد اما به فاصله حدود۱۵کیلومتر دورتر شدت زمین‌لرزه به ۶ کاهش یافت و در شهر کرمان در فاصله ۱۸۰ کیلومتر از کانون زمین لرزه شدت زمین لرزه بین ۴تا۵ بود.

مفاهیم کانون زلزله و عمق زلزله چیست؟

زمین لرزه از آزاد شدن ناگهانی انرژی جمع‌شده در سنگ‌های پوسته و در مواردی گوشته فوقانی زمین به وجود می‌آید. این آزاد شدن انرژی از نقطه‌ای در درون زمین به نام کانون زمین‌لرزه آغاز می‌شود که فاصله آن تا سطح زمین، عمق زمین لرزه نامیده می‌شود. زمین‌لرزه‌های تا عمق ۷۰ کیلومتر کم عمق، عمق ۷۰تا۳۰۰کیلومتر عمق متوسط و از عمق ۳۰۰ کیلومتر به بالا عمیق طبقه‌بندی می‌شوند. اکثریت زلزله ها عمق کمتر از ۱۰۰ کیلومتر دارند.

معمولاً هر چه عمق زلزله بیشتر باشد، بخش بیشتری از انرژی آن در داخل زمین کنترل می شود و در نتیجه خسارات حاصله از آن برروی سطح زمین کمتر خواهد بود

در خانه بمانیم یا از خانه بگریزیم؟

متاسفانه ما در ایران هیچ آموزشی در زمان بحران ها ندیده ایم . زیر ساخت های ساخت و ساز هم معمولا از استاندارد های لازم بهره مند نیست . در حالی که در ژاپن در زمان زلزله مردم برای حفظ جان خود به خانه های خود پناه می برند، خانه های غیر استاندارد ایرانی را باید در کسری از ثانیه ترک کرد.

در زلزله ، ساختمان با اسکلت بتونی بهتر است یا با اسکلت فلزی؟

باید توجه داشت که هر نوع ساختمانی که با طراحی درست، نظارت مداوم و نیروهای اجرایی صلاحیت‌دار مطابق با آئین‌نامه‌های زلزله و ساختمانی رایج ساخته شود مقاومت خوبی در مقابل زلزله داشته و حتی در زلزله‌های شدید نیز عموماً جان ساکنین خود را حفظ می‌کند.

کسب اطمینان از صحت انجام مراحل مختلف کار، مستلزم کنترل و مراقبت از سوی نهاد‌های ذیربط و نیز مردم به عنوان مصرف‌کننده نهایی ساختمان است.

مشخصات یک ساختمان ایمن

وجود مدارک و مستندات کافی نظیر:

• عوامل خوشنام، حرفه‌ای، معتبر،‌متخصص، با تجربه و قابل دسترس اعم از مهندسین طراح،‌ ناظر،‌ مجری و حتی پیمانکاران کارهای اصلی نظیر جوشکاری،‌ بتن‌ریزی و …
• مطابقت اجرا با نقشه‌ها و عدم وجود تغییرات عمده در حین اجرای کار
• نقشه‌های طراحی
• گزارشات مکانیک خاک
• برگه‌های گزارشات مهندسین ناظر و مامورین شهرداری
• برگه‌های خرید و مشخصات مصالح عمده نظیر فولاد، بتن از محل‌های معتبر

این مدارک باید کامل بوده و کیفیت آنها مناسب باشد، به تازگی بعضی مجریان برای نشان دادن کیفیت کار خود از مراحل مختلف اجرای عملیات ساختمانی عکس و فیلم جهت ارایه به خریداران آینده تهیه می‌کنند.

اگر ساختمانی با مشخصات فوق ساخته شده باشد قابل اطمینان بوده و جان ساکنین خود را در زلزله‌های شدید نیز حفظ خواهد کرد. اما اگر یکی یا بیشتر از مشخصات فوق را نداشته باشد به تناسب اشکالات موجود قابلیت اطمینان آن کم می‌شود.

باید توجه داشت که هر چه ارتفاع ساختمان بیشتر می‌شود نیاز به حفظ کیفیت در مراحل مختلف آن جدی‌تر می‌شود و به عبارت دیگر برای ساختمان‌های مرتفع‌تر باید طراحان بهتر، گزارش مکانیک خاک کامل‌تر، مجریان دقیق‌تر، مدارک طراحی و اجرایی مستندتر و کامل‌تر، آزمایش‌های بیشتر، نظارت دائمی و کامل‌تر و کنترل بیشتر توسط ارگان‌های مسئول به کار گرفته شوند و تغییرات اجرایی حداقل باشد. به این ترتیب قابلیت اطمینان به این گونه ساختمان‌ها متناسب با اهمیت آنها بیشتر می‌شود. از سوی دیگر وجود اشکال در ساختمان‌های مرتفع‌تر نسبت به ساختمان‌های کم ارتفاع‌تر با خطر بسیار بیشتری همراه خواهد بود.

شاید تماشای این ویدیوها برای شما جالب باشد :

منبع :

• سایت سازمان پیشگیری و مدیریت بحران