فقر آهن در بارداری و شیردهی
در بارداری یکی از تغییرات فیزیولوژیکی که در بدن مادر باردار رخ می دهد افزایش حجم پلاسمای خون می باشد به همین دلیل ممکن است گلبول های قرمز تعدادشان در پلاسمای خون کم شود بنابراین مسئله حتما باید از هفته ۱۶ بارداری روزانه یک عدد قرص آهن ۳۰ میلی گرم مصرف شود تا دچار کم خونی و عوارض آن مانند زایمان زودرس و کم خونی نوزاد و اختلال رشد او در سنین بالاتر نشوند. در دوران شیردهی مادران روزانه ۱۰ میلی گرم آهن نیاز دارند که بهتر است از مواد غذایی آهن مورد نیاز خود را دریافت کنند در غیر این صورت قرص آهن یکی از راهکارهای درمان می باشد.
فقر آهن در بارداری و شیردهی چه خطراتی دارد؟
فقر آهن و کمبود آهن در دوران حاملگی می تواند سلامت مادر و کودک را به خطر بیندازد. به همین دلیل مراقبت های دوران بارداری برای کنترل سلامت مادر و نوزاد مهم می باشد تا در این دوران تمام نیاز های مادر و جنین برطرف شود. در این خصوص مرکز مشاوره و خدمات مامایی وجود دارد که خدمات مامایی را به بهترین وجه ممکن عرضه می کند. در این مرکز مشاوره علاوه بر خدمات مامایی همپای مادر کنترل سلامت مادر و جنین را تحت نظر دارد و در هر زمانی که برای مادر مشکلی پیش می آید همپای مادر در دسترس می باشد که عارضه ای که برای مادر به وجود آمده با توصیه های لازم بر طرف کند. در بارداری مشکلاتی زیادی وجود دارد که یکی از این مشکلات کم خونی و فقر آهن می باشد. همپای مادر به عنوان پشتیبان مادر و مربی مادر با دادن نکات بهداشتی و غذایی به مادر کمک می کند که در دوران حاملگی مادر دچار کم خونی و فقر آهن نشود.
خطر کم خونی فقر آهن برای زنان باردار
یکی از تغییراتی که در بدن مادر باردار رخ می دهد زیاد شدن پلاسما و حجم خون می باشد. وقتی پلاسمای رگ های خونی زیاد می شود در واقع سلول های قرمزی که در خون وجود دارند کم می شود همین باعث می شود که مادر در طی بارداری دچار کم خونی شود. اما باید بدانیم این افزایش حجم بعد از هفته ۱۶ بارداری رخ می دهد به همین دلیل پزشکان یا ماما به مادران توصیه می کنند از هفته ی ۱۶ بارداری مصرف قرص آهن را فراموش نکنند.
برای این که جنین رشد کند و تکامل یابد و همچنین از سقط جنین جلوگیری شود مادران باید آهن و ترکیبات دارای آهن مصرف کنند. بیشتر مادران غذاهای حاوی آهن را نمی شناسند و یا دوست ندارند به همین دلیل چون غذاهایی که اغلب مردم ما مصرف می کنند از نظر ارزش غذایی پایین تر از حد طبیعی یک خانم باردار می باشد سر همین همه خانم های باردار ایرانی به دلیل این که فقر آهن را قبل از بارداری تجربه کردند و یا در دوران بارداری با افزایش حجم پلاسمای خون و کم شدن گلبول های قرمز خون حتما باید در دوران بارداری مکمل آهن را فراموش نکنند.
همان طور که گفتیم مکمل ماده معدنی آهن در ساخت گلبول قرمز بسیار اهمیت دارد. گلبول قرمز از هموگلوبین ساخته شده است به همین دلیل برای ساخت هموگلوبین آهن و پروتئین ویژه ای به نام گلوبین نیاز داریم به همین دلیل مادران برای ساخت هموگلوبین خون باید آهن مصرف کنند تا هموگلوبین بیشتری ساخته شود.
هموگلوبین
نقش هموگلوبین در بدن علاوه بر خونرسانی به بافت های مختلف بدن ،حمل اکسیژن می باشد به همین دلیل برای اکسیژن رسانی نیز به هموگلوبین احتیاج داریم. همین عمل اکسیژن رسانی باعث می شود مغز جنین و جسم جنین رشد کند. همچنین آهن باعث می شود که تکامل و رشد ریه ی جنین به خوبی صورت گیرد. استفاده از قرص آهن در بارداری بسیار مفید است علاوه بر این مزایا از فقر آهن که باعث عوارض زیادی در جنین و مادر می شود جلوگیری می شود. معمولا مادران باید در طی یک روز ۳۰ میلی گرم که همان یک عدد قرص آهن (فروس سولفات ) می باشد را از هفته ۱۶بارداری یا همان ماه چهارم بارداری الی ۳ ماه پس از زایمان مصرف کنند.
- یک مادر باردار روزانه ۲۶ میلی گرم باید آهن دریافت کند تا دچار کم خونی نشود به این دلیل میزان مصرفی اهن ۳۰ میلی گرم در روز می باشد چون مقداری از قرص آهن به مقدار ۴ میلی گرم از بدن دفع می شود.
- مادران در دوران بارداری بهتر است همه مواد پروتئین دار و سرشار از آهن را مصرف کنند بسیاری از مادران نمی دانند که چه غذاهایی حاوی آهن می باشد در ادامه با برخی از غذاهای سرشار از آهن و پروتئین آشنا می شویم :
- سویا، اسفناج ، حبوباتی مثل عدس و لوبیا ، جو دو سر و غلات ، کشمش ،گوشت و جگر مرغ و گاو ، تخم مرغ
- با این که این غذاها حاوی آهن هستند اما بهتر است مادران حتما از هفته ۱۶ هفتگی باید از قرص آهن استفاده کنند.
چگونه جذب آهن در بدن مادر باردار بیشتر می شود؟
مادران باید حتما قبل از مصرف آهن از ویتامین c استفاده کنند تا جذب آهن بیشتر از حالت قبل صورت گیرد. مواد غذایی که حاوی ویتامین c هستند عبارتند از کلم بروکلی و مرکبات ، کیوی ، فلفل دلمه ای و گوجه فرنگی و گریپ فروت…. علاوه بر مواد غذایی مادران می توانند ازمکمل ویتامین سی نیز استفاده کنند.
آیا قرص آهن عوارض دارد؟
قرص آهن تا وقتی که با دوز مناسبی استفاده شود هیچ مشکلی ایجاد نمیکند این دوز مناسب به صورت ۳۰ میلی گرم می باشد بیش تر ازاین ۳۰ میلی گرم درواقع باعث عوارضی مانند اسهال و استفراغ و تهوع و یبوست می شود. اگر مادران بعد از استفاده ازقرص آهن دچار یبوست شدند بهتر است حتما نوع قرص آهن خود را عوض کنند.
بیماری سیکل سل
این بیماری در واقع ارثی می باشد به همین دلیل فرزندانی که از پدر و مادر مبتلا به دنیا می آیند دچار بیماری سیکل سل هستند.
فقر آهن چگونه باعث ایجاد مشکل می شود؟
معمولا گلبول قرمز گرد می باشد اما در این بیماری گلبول های قرمز به حالت داسی شکل در می آیند و هنگام عبوراز رگ ها به دلیل شکل ناهنجار خود باعث می شود که این سلول ها به هم بچسبند و رگ ها را می بندند و انسداد در رگ ها ایجاد می کنند.
این بیماری بسیار خطرناک است و باعث عوارض جبران ناپذیری در بدن می شود به همین دلیل معمولا بیماران مدت زیادی در بیمارستان بستری می شوند و همین هزینه های زیادی در بردارد.
این بیماران به دلیل درد استخوان همیشه به بیمارستان و پزشک مراجعه می کنند. همچنین طحال این بیماران به درستی کار نمی کند سر همین موضوع به دلیل کاهش سلول های سفید و ایمنی افراد مبتلا به این بیماری بسیار مستعد عفونت می باشند و در سال چندین سال دچار عفونت مخصوصا عفونت مفصل می شوند. این بیماری درمان قطعی ندارد و چون ژنتیکی می باشد تا همیشه فرد مبتلا به این بیماری می باشد.
بیماران مبتلا به سیکل سل به دلیل ناقص بودن گلبول قرمز دچار کم خونی می شوند و همچنین علاوه بر آهن و اسید فولیک باید مایعات زیادی مصرف شود چون کمبود مایعات بدن یا دهیدراته شدن که همان کمبود مایعات بدن باعث داسی شدن گلبول های قرمز خون و چسبندگی آن ها در رگ ها می شود.
تحرک و فعالیت این افراد باید زیاد نباشد و فقط کارهای سبک را انجام دهند بعضی از بیماران مبتلا به سلول خونی داسی شکل به پیوند مغز استخوان نیاز پیدا می کنند.
علائم کم خونی فقر آهن در بارداری
کم خونی باعث می شود بدن مادر دچار کمبود اکسیژن هم شود و همچنین کار کردن اعضای بدن بدون اکسیژن مختل می شود به همین دلیل نباید مادران اجازه دهند که دچار کم خونی شوند.حالا اگرکم خونی درمان نشود و یا مادران کمتر از نیاز بدنشان آهن دریافت کنند می تواند عوارضی مثل زایمان زودتر از موعد را به وجود آورد. در قبل گفتیم پلاسما خون مادر زیاد می شود ولی گلبول قرمز اگر هموگلوبین و آهن کمی داشته باشیم ساخته نمی شود و باعث کم خونی می شود.
وقتی کم خونی به علت فقر آهن رخ می دهد باعث می شود هموگلوبین که همان مولکولی ست که باعث انتقال اکسیژن می شود کمتر از حد طبیعی باشد. هموگلوبین موجود در گلبول قرمز از آهن درست می شود و کمبود آهن باعث کاهش این سلول می شود.
معمولا مادران باردار همانند افراد معمولی علائم فقرآهن یکسانی دارند:
- مثلا رنگ پریدگی در چهره افراد که شامل پوست و ناخن می باشد.
- تنفس سریع و قلب تندتر می زند.
- سگیجه به سراغ مادران می آیند.
- تمرکز مادران دچار اختلال می شود.
- مادران وقتی به کمبود آهن دچار می شوند همیشه دچار ضعف و خستگی می شوند.
چه خطراتی مادران دچار کم خونی را تهدید می کند:
زایمان زودرس که نوزاد زود تر از موعد زایمان به دنیا می آید در نتیجه به طور کامل نوزاد تکامل نیافته است و وزنش کم تر از حد طبیعی می باشد.
کم خونی مادر می تواند باعث کم خونی نوزاد و عواقب بد مانند کاهش رشد در سنین بالاتر کودک می شود.
درمان سریع کم خونی
معمولا مادرانی که هموگلوبین ۱۲ دارند یک عدد قرص آهن مصرف می کنند و اگر هموگلوبین آهن بین ۱۰ تا ۱۱ بود باید یک عدد دیگر قرص آهن علاوه برقرص آهن همیشگی مصرف کنند. اگر هموگلوبین خون کمتر از ۹ باشد در این صورت مادران روزانه ۳ عدد قرص آهن مصرف می کنند. در بعضی از مواقع به دلیل پایین بودن هموگلوبین خون ا آهن تزریقی نیز استفاده می کنند.
مادران بعد از هفته ۱۶ بارداری یعنی در ماه چهارم اگر کمبود آهن نداشته باشند حتما باید روزی یک عدد قرص آهن المنتال (خوراکی) مصرف کنند. علاوه بر مصرف قرص آهن روزانه یک عدد اسید فولیک نیز باید تا پایان بارداری مصرف کنند. به دلیل خونریزی و از دست رفتن خون در زایمان طبیعی که حدود ۵۰۰ سی سی خون مادر در زایمان طبیعی و حدود یک لیتر خون در طی زایمان سزارین تا سه ماه بعد از زایمان مادران باید همچنان از قرص آهن ۳۰ میلی گرم که اشکال متنوعی مانند فروس سولفات و فریتین و فیفول که…. در داروخانه ها موجود می باشد استفاده کنند. در دوران شیردهی مادران روزانه به آهن بیشتری نسبت به افراد عادی نیاز دارند مادرانی که سن بالای ۲۰ سال دارند باید روزانه ۹ میلی گرم آهن مصرف کنند و مادرانی که زیر ۲۰ سال دارند به دلیل سن کم حتما باید آهن بیشتری مصرف کنند و ۱۱ میلی گرم آهن مصرف کنند تا دچار کم خونی نشوند و آهن شیر برای رشد جسم و مغز نوزاد کافی باشد پس نباید از خوردن روزانه یک قرص آهن خودداری کرد.
سرویس همپای مادر که توسط تیم نوکو راه اندازی شده به صورت آنلاین و شبانه روزی به خدمت رسانی به مادران باردار ، تازه زایمان کرده و دارای فرزند تا ۲ سال می پردازد.
نصب اپلیکیشن نوکو و استفاده از مامای اختصاصی رایگان
شما مادران عزیز می توانید برای بهره مندی از سرویس مامای اختصاصی آنلاین نوکو اپلیکیشن نوکو را نصب و در گزینه سرویس ها ، همپای مادر را انتخاب کرده و از خدمات رایگان ۱۰ روزه آن استفاده کنید.
مرسی از اطلاعات خوبتون?