مراحل زایمان و تغییرات رحم وجنین در طی زایمان
وقتی اسپرم و تخمک لقاح می یابند و سلول تخم به وجود امده از لوله های رحمی عبور می کند و به رحم می رسند. همچنین با لانه گزینی سلول تخم رحم و اعضای لگنی مانند تخمدان و لوله ها و سرویکس و دهانه رحم تغییر می یابند.
در بارداری چند مرحله وجود دارد که باعث می شود تغییرات در رحم و سرویکس به وجود می ایند:
مراحل زایمان : مرحله اول وضع حمل
در این مرحله ارامش رحم ونرم شدن سرویکس را داریم.قبل از لانه گزینی دوره ای از سکون وارامش میومتر را داریم بعد از حاملگی نیز تا شروع شدن زایمان دوره ای از ارامش عضلات صاف رحم وجود دارد.اما با وجود سکون و ارامش رحم گاهی تعدادی از انقباضات کم شدت وجود دارند اما این انقباضات موثر نیست و سبب باز شدن دهانه سرویکس یا رحم نمی شود نزدیک به پایان حاملگی به ویژه در زنانی که سابقه زایمان داشته اند این نوع انقباضات پرتعدادتر می شوند به این انقباضات انقباضات براکستون هیکس یا لیبر کاذب می گویند.
سرویکس یا دهانه رحم در جریان حاملگی چند تغییر پیدا می کند:
- حالت سد مانند و محافظتی ازرحم و دستگاه تناسلی در برابر عفونت یکی از عملکرد سرویکس یا دانه رحم می باشد.
- وقتی رحم و جنین به دلیل نیروی گرانشی به دهانه رحم فشارمی اورند سرویکس قدرت و کفایتلازم را در حاملگی کسب می کند.
- در زنان غیر حامله سرویکس قوام غضروف بینی مانند را دارد اما در حاملگی سرویکس یا دهانه رحم نرم می شود و قوام ان به لب های دهان شباهت زیادی پیدا می کند.این مرحله تغییر شکل دهانه رحم را نرم شدن دهانه رحم یا نشانه هگار می گویند که نرم شدن سرویکس و بخش تحتانی دهانه رحم یا همان نشانه هگار در هفته های 4 الی 6 حاملگی به وجود می اید.
مراحل زایمان : مرحله دوم وضع حمل
امادگی برای اتاق درد یا همان لیبر
به دلیل اماده شدن برای زایمان باید رحم از حالت سکون یا غیرفعالی بیدار شود و به این اصطلاح فعال شدن رحم می گویند که حالت سکون وضع حمل پایان می یابد و این روند یعنی فعال شدن رحم در 6 الی 8 هفته اخر حاملگی اتفاق می افتد.برای این که رحم برای هورمون های لازم ترشح شده زایمان امادگی لازم را پیدا کند باید سلول های ان تغییرپیدا کنند و گیرنده های هورمون اکسی توسین ویوتروتونین ها در رحم افزایش پیدا می کنند پس این تغییر در 6 الی 8 هفته حاملگی اتفاق می افتد.
در این مرحله با پیدایش منطقه تختانی رحم سر جنین تا سطح ورودی لگن و یا حتی پایین تر از ان نزول می کند و به این حالت پدیده سبک شدن می گویند که عامیانه به این اصطلاح پایین افتادن بچه نیز گفته می شود.
امادگی رحم و سرویکس
سرویکس در طی مرحله دوم زایمان تغییر می یابد و نرم تر می شود و انعطاف پذیری و دیلاتاسیون لازم را در جریان زایمان به دست می اورد این تغییرات بافت نرم در مرحله دوم را اصطلاحا رسیده شدن سرویکس نامیده می شود.
مراحل زایمان : مرحله سوم وضع حمل
لیبر یا زایمان
در این مرحله ازوضع حمل زایمان یا لیبر فعال زایمان رخ می دهد که خود روند زایمان به سه مرحله تقسیم می شود.
مرحله اول لیبر یا زایمان
انقباضات زایمان که منظم هستند و از تعداد و شدت کافی برخوردارند باعث ایجاد نازک شدن دهانه رحم می شوند این مرحله از روند زایمانی زمانی تمام می شود که این انقباضات زایمانی باعث باز شدن دهانه رحم یا سرویکس حدود 10 سانتی متر می شود.پس مرحله اول لیبر یا زایمان باعث نازک شدن و باز شدن د
هانه رحم می شوند که اصلاحا به این روند ها به ترتیب افاسمان و دیلاتاسیون می گویند. در این مرحله همان طور که گفته شد انقباضات زایمانی که باعث ایجاد روند زایمانی یا همان لیبر می شوند به جود می اید.یکی دیگر از نشانه های خروج خود به خود یک خلط یا موکوساغشته بخون از واژن می باشد که با خروج این توپی موکوسی که درطی حاملگی دهانه رحم را می پوشاند نمایش خونی یا BLOODY SHOW رخ می دهد.در صورت دفع این توپی موکوسی (خلط خونی) در طی چند ساعت یا چند روز بعد زایمان اتفاق می افتد. در طی این مرحله ما دو فاز داریم که به ان ها فاز نهفته یا فاز فعال نیز گفته می شود. در فاز نهفته بعد از شروع شدن علائم زایمانی رخ می دهد در این فاز دهانه رحم مقداریعنی کمتر از3 سانتی متر باز می شود.اما در مرحله فعال باز شدن دهانه رحم از 3 الی 5 سانتی متری شروع و تا 10 سانتی ادامه دارد.
مرحله دوم لیبر یا همان روند زایمان
وقتی دهانه رحم یا سرویکس حدودا 10 سانتی متر باز می شود و باز شدن یا همان دیلاتاسیون کامل سرویکس اتفاق می افتد مرحله دوم لیبر شروع می شود و این مرحله با خروج جنین یا زایمان ان خاتمه خواهد یافت.در این مرحله بعد از باز شدن دهانه رحم به مقدار 10 سانتی متر و نزول سرجنین در کانال زایمانی رخ می دهد که سرجنین در طی زایمان پایین می اید و باید به مدخل ورودی واژن برسد. در طی این مرحله از زایمان جنین برای خروج از کانال زایمانی بدن خود را دستخوش حرکاتی می کند تا راحت تر از کانال زایمانی عبور کند.در طی روند زایمان بعد از عبور سر جنین از ورودی لگن و نزول ان گردن خود را خم می کند و چانه خود را به سینه اش می چسباند وبا بدن خود چرخشانجام می دهد بعد از این چرخش داخلی گردن خود را به عقب می برد و گردنش اکستانسیون پیدا می کند در طی این روند سرش از مدخل واژن بیرونمی اید و دوباره بدن خود را به چپ یا راست می چرخاند و خروج جنین و بدنش صورت می گیرد.
مرحله سوم لیبر یا روند زایمان
بلافاصله بعد از خروج جنین این مرحله اغاز می شود در طی این مرحله ما جدا شدن و خروج جفت و پرده ها را داریم. وقتی جنین از رحم بیرون می اید حفره رحم تقریبا محو می شود در این مرحله رحم حالت توپی سفت و توده عضلانی با ضخامت چند سانتی متر که بالای ان یعنی فوندوس رحم در زیر ناف قرار می گیرد.
منبع مقاله
کتاب آزمون فینال مامایی،دکتر بهرام قاضی جهانی, دکتر ملک منصور اقصی
مقالات مرتبط
