وسواس فکری-عملی و همه چیزهایی که باید درباره آن بدانید

وسواس-فکری-عملی

اختلال وسواس فکری-عملی که به اختصار OCD نامیده میشه , به تمیز کردن یا مرتب کردن افراطی مربوطه. این دو مورد, شایع ترین انواع OCD هستن اما انواع مختلف دیگه ای هم وجود داره. بعضی از افراد فکر میکنن , OCD باعث میشه اونها تمایل داشته باشن تا همه چیز مرتب باشه. مطمئنم همه ی افرادی که این مقاله رو میخونن تا به حال با فردی مواجه شدن که گفته: ” خدایا! امروز خیلی وسواسی شدم!” با این حال, OCD یه اختلال روان شناختی پیچیدس که میتونه از هزاران راه بروز پیدا کنه. در این مقاله , در مورد سایر روش های غیر منتظره ای که که افراد مبتلا به وسواس فکری-عملی تجربه میکنن صحبت میکنیم. هدف ما کمک کردن به درک مفهوم OCD و برطرف کردن کلیشه های مربوط به اونه. به این منظور, با افرادی که OCD رو تجربه کردن مصاحبه کردیم. در ابتدا دو مفهوم مهم مربوط به وسواس فکری-عملی رو شرح میدیم: افکار ناخوانده و تفکر جادویی.

افکار ناخوانده میتوانند منجر به OCD شوند

بسیاری از ما در بعضی مواقع با افکار ناخوانده مواجه میشیم. ممکنه با خودتون فکر کنید: ” چی میشه اگه کلیدهامو از این پل به پایین بندازم؟ یا ” چی میشه اگه به این بچه لگد بزنم؟” چنین افکاری ممکنه در ابتدا شما رو کمی بترسونه, اما داشتن این تصورات در بعضی مواقع کاملا طبیعیه. البته تا زمانی که این تصورات رو عملی نکنید و این تصورات , در تفکر عقلانی شما اختلال ایجاد نکنه. این کار, نوعی مکانیسم مغزی در رابطه با خطرهاست که گاهی اوقات ممکنه بیش از حد باشه. با این حال, افکار ناخوانده میتونه به وسواس فکری-عملی تبدیل شه. اگه اغلب چنین افکاری به ذهنتون خطور میکنه , ممکنه اونها رو عملی کنید. همچنین, اگه در مورد داشتن چنین افکاری به شدت نگران شید , ممکنه این افکار در عملکرد روزمره ی شما اختلال ایجاد کنن و به سمت OCD متمایل شن.

تفکر جادویی

این مورد , لزوما نوعی از OCD نیست اما مکانیزم پایه یا علائم اون به OCD مربوطه. تفکر جادویی مفهومیه که نوع فکر کردن شما رو توضیح میده و این افکار , مستقیما روی نتایج بعضی کارها که اصلا منطقی نیستن تاثیر میذاره. این افکار ممکنه کاملا بی ضرر باشن: ” اگه از خودکار قشنگم استفاده کنم , حتما تو امتحان موفق میشم.” یا ” اگه یه لباس نارنجی بپوشم, بهتر فوتبال بازی میکنم.” اما این افکار میتونن کمی خطرناک باشن. ” اگه در جهت درست روی همه ی سنگ های قرمز راه نرم و کفش هام رو دقیقا در یه ردیف نذارم یه فاجعه ی بزرگ اتفاق میفته.” افراد مبتلا به اختلال فکری و عملی , کارهاشون رو با تشریفات و آیین خاصی انجام میدن چون به صورت ناخود آگاه یا آگاهانه معتقدن , این کار مانع از رخ دادن اتفاق های بد میشه. به طور منطقی, ممکنه بدونید که تکرار یه توالیِ خاص در سر شما ممکنه زیاد مفید نباشه. با این حال, افراد مبتلا به وسواس فکری-عملی میتونن از یه الگوی مناسب پیروی کنن تا این مشکل در اونها برطرف شه. ممکنه سوال کنید, OCD در هر فرد چطور بروز پیدا میکنه. بعضی از افراد هم به دنبال کلیشه های مربوط به این اختلال هستن.

عالی نبودن

” از این کلیشه که OCD باعث میشه همه چیز از یه راه خاص عالی باشه متنفرم. انسان ها بسیار پیچیده هستن و OCD به روش های مختلفی در اونها بروز پیدا میکنه. در مورد من , واقعا دوست دارم مقالم بی نقص باشه.”

بی توجهی نکردن نسبت به وسواس فکری-عملی

” من از آلودگی میترسم و باهاش مبارزه میکنم. با این که میدونم این وضعیت کاملا غیر منطقیه اما به این کار ادامه میدم. گاهی اوقات انقدر دستهام رو با مایع ظرفشویی میشورم که دستهام زخم میشن و چند هفته طول میکشه تا خوب شن. بعضی وقت ها نمیتونم از خونه بیرون برم و منزوی میشم چون از آلودگی های بیرون از خونه وحشت دارم. بعضی از مردم متوجه نیستن OCD باعث نابود شدن زندگی میشه و با افراد مبتلا به این اختلال غیر محترمانه برخورد میکنن. این جنگ ذهنی در شما هیچ وقت تموم نمیشه. ”

میکروب ها

” OCD هیچ وقت به درستی در من تشخیص داده نشده اما من هفته ای چند بار خونه رو کاملا تمیز میکنم. همیشه قبل از کشیدن سیفون , اول در توالت رو میذارم. اگه از سرویس های بهداشتی عمومی استفاده کنم ( بزرگ ترین ترس من) دستگیره ی سیفون رو با دستمال توالت میپوشونم و همراه با کشیدن سیفون به سرعت فرار میکنم. مسواکم رو به مدت 60 ثانیه زیر آب داغ میگیرم و بعد روی اون خمیر دندون میمالم و دوباره به مدت 5 ثانیه اونو زیر آب نگه میدارم. اگه این ترتیب رو اشتباه انجام بدم, دوباره از اول شروع میکنم.”

وسواس فکری-عملی تنها بر فرد متمرکز نیست

” OCD در من باعث قرار دادن هر چیز در جای مخصوص و انجام بعضی از تشریفات شده. بدترین مورد زمانیه که من به دلیل این اختلال, بدون اجازه اتاق یا خونه ی دیگران رو تمیز میکنم.”

واکنش های فیزیکی

” افکار مزاحم گاهی اوقات واقعا زشت و خطرناکن. تنها راه جلوگیری از این افکار آسیب زدن به خودم بود چون این افکار من رو دیوانه کرده بودن.”  ” OCD گاهی اوقات به شدت من رو آزار میداد و حتی باعث میشد از نظر جسمی بیمار شم. زمانی که احساس میکردم به انجام تشریفات مخصوصم نیاز دارم , قلبم به شدت میتپید و تند تند نفس میکشیدم.” _ اِما

جزئیات مربوط به لباس ها تا غذاها

” من اول جوراب چپ و کفش چپ و بعد هم جوراب راست و کفش راستم رو میپوشم. بعد کفش چپ رو میبندم و سراغ کفش راست میرم. اگه حواسم پرت شه و این مراحل رو به اشتباه انجام بدم, دوباره یه نفس عمیق میکشم و همه ی این کارها رو از اول شروع میکنم. اگه این ترتیب رو رعایت نکنم, احساس میکنم برای خودم یا خانوادم یه اتفاق بد میفته. اصلا نمیتونم قبل از غذا خوردن یا سِرو غذا برای دیگران اون رو تزئین نکنم. ”

اعداد

” من بیشتر دچار وسواس فکری ام. مثلا اینکه چطور نمیتونم اعداد زوج یا مضارب 5 رو کنار هم قرار بدم. از این موضوع متنفرم. علاوه براین , به یه کشوی نقره ای نیاز دارم که دقیقا با خواسته ی من مطابق باشه. در غیر این صورت از داشتنش صرف نظر میکنم. وسواس من در مورد این موارد کوچیکه. مورد من زیاد جدی نیست اما میتونم از وجودش آگاه شم.”

غذا خوردن

” من امسال به OCD دچار شدم. زمانی که در مورد غذا خوردن ترس شدید پیدا کردم و فقط باید غذاهایی رو که حالت مایع دارن مصرف کنم. هر چیزی که میخورم فکر میکنم ممکنه باعث خفه شدن من شه. به همین دلیل , باید همه ی غذا ها رو با مخلوط کن پوره کنم تا نرم شن. دیگه نمیتونم غذاهای مورد علاقمو بخورم. در بعضی از مواقع, انقدر میترسم که اصلا نمیتونم غذا بخورم. هرگز نمیدونستم این موضوع به دلیل OCD اتفاق میفته تا زمانی که مادرم این مسئله رو کشف کرد.”

ترکیب اعداد و غذاها

” باید غذا ها رو با هر دو طرف دهانم بجوم. اگه 3 تا پاپکورن تو دهنم بذارم , دو تا از اونها رو میجوم و سومی رو قورت میدم. نمیتونم غذاهایی با تعداد فرد رو بخورم.

محاسبات

” وقتی تو رستوران یا اداره ای هستم که سقف صفحه ای داره , باید  از دو طرف اندازه ی سقف رو محاسبه کنم و مساحت تقریبی اون فضا رو تخمین بزنم.

همون طور که متوجه شدید , OCD به شکل ها و شدت های مختلفی ظاهر میشه. کدوم یک از اونها بیشتر از همه عجیب بود؟ تا به حال چنین شرایطی رو تجربه کردید؟ کلیشه هایی که شما رو آزار میدن چه چیزهایی هستن؟